In 2021 tonen alle indicatoren die de verkoop van antibiotica in de diergeneeskunde in België beschrijven, een daling ten opzichte van 2020; -8,4% voor de totale verkoop, -12,3% voor colistine, -12,9% voor de met antibiotica gemedicineerde voeders en -42,8% voor de kritisch belangrijke antibiotica. Het percentage alarmgebruikers moet evenwel aandachtig opgevolgd worden in de varkens- en vleeskalversector.
Begin 2021 ondertekenden de federale overheid, AMCRA en de sectorpartners een tweede antibioticumconvenant voor de periode 2021-2024. Dit convenant bevat reductiedoelstellingen opgesomd in de “Visie 2024” van AMCRA voor de verkoop van antibiotica bij dieren:
1. Verkoop van alle antibiotica (doelstelling 2024: -65 % ten opzichte van 2011)
- Bereikte daling ten opzichte van 2020: -8,4 %
- Cumulatieve daling: – 44,6 %
2. Verkoop van colistine (doelstelling 2024: maximum 1 mg/kg biomassa)
- Realisatie in 2021: 1,17 mg/kg biomassa
- Bereikte daling ten opzichte van 2020: -12,3%
- Cumulatieve daling: -75,4 % ten opzichte van 2012
3. Verkoop van met antibiotica gemedicineerde voeders (doelstelling 2024: -75 % ten opzichte van 2011)
- Bereikte daling ten opzichte van 2020: -12,9 %
- Cumulatieve daling: -74,2 %
4. Verkoop van kritisch belangrijke antibiotica (doelstelling 2024: minstens -75 % ten opzichte van 2011)
- Bereikte daling ten opzichte van 2020: -42,8 %
- Cumulatieve daling: -82,9 %
Specifieke doelstellingen
Voor varkens, vleeskippen en vleeskalveren werden specifieke doelstellingen vastgelegd op basis van de verplichte registratie van antibioticagebruik op bedrijfsniveau in het nationale datacollectiesysteem Sanitel-Med. Voor al deze diersoorten is er een belangrijke daling in het gebruik van antibiotica in 2021 ten opzichte van 2020 en ook t.o.v. 2018 (het referentiejaar: eerste jaar met gebruikscijfers). Desalniettemin blijken er bij de varkens- en vleeskalverenbedrijven respectievelijk ongeveer 9% en 13% alarmgebruikers te zijn, t.t.z. bedrijven waar op structurele wijze veel antibiotica gebruikt worden. Bij vleeskippen worden ongeveer 0,4% alarmgebruikers geteld.
De monitoring van antibioticumresistentie toont een positief beeld: de dalende trend in het aantal multiresistente E. coli stammen afkomstig van voedselproducerende dieren wordt in 2021 verder gezet, net als de afname in resistentie tegen de kritisch belangrijke antibiotica. Bij andere bacteriën afkomstig van voedselproducerende dieren (Enterococcus faecium en E. faecalis, methicilline-resistente Staphylococcus aureus) ziet men een stabilisatie of een lichte daling in het voorkomen van resistentie.
Antibioticumcoaching
Alarmgebruikers mogen niet meer dan 1% van het totaal aantal veehouders uitmaken tegen eind 2024. In de Visie 2024 van AMCRA en in het nationale actieplan One-Health tegen antimicrobiële resistentie werd de antibioticumcoaching aangeduid als een manier die een duurzame verandering in antibioticumgebruik teweeg kan brengen. In het kader van het antibioticumconvenant 2021-2024 hebben verschillende organisaties zich ertoe verbonden om de coaching te gebruiken. En de toepassing ervan te bevorderen als middel om veehouders en dierenartsen te ondersteunen.
Antibioticumregistratie en benchmarking in andere sectoren
Naast de initiële initiatieven die reeds door bepaalde lastenboekbeheerders werden genomen; zal het later dit jaar wettelijk verplicht worden om antibiotica gebruikt bij alle runderen en bij alle pluimveesoorten te registreren in Sanitel-Med; dit is een cruciale stap om ook voor die diersectoren over enkele jaren een reductiepad vast te leggen. Ook in de sector van de gezelschapsdieren wordt binnenkort een belangrijke stap gezet; de voorwaarden voor het gebruik van de kritisch belangrijke antibiotica zullen ook hier worden toegepast. Het wordt dus belangrijk om opleidingen en sensibilisatiecampagnes te voorzien om alle betrokken actoren in te lichten over deze nieuwe initiaieven.
Conclusie
De resultaten van antibioticumgebruik en -resistentie voor 2021 zijn gunstig maar de analyse van de resultaten per diersoort tonen dat er nog belangrijke uitdagingen zijn richting eind 2024. Deze kunnen aangepakt worden via benchmarken, de identificatie van grootgebruikers en de coaching van alarmgebruikers. In het bijzonder zal de afname van het aantal alarmgebruikers in de varkens- en vleeskalversector een uitdaging worden, alsook het behoud van het lage aantal alarmgebruikers in de vleeskippensector. Meer sensibilisatie en communicatie zal nodig zijn om de betrokkenen op de hoogte te houden van de nieuwe wettelijke verplichtingen en andere belangrijke initiatieven.
Bron: AMCRA
