Op 9 maart 2021 hield de Commissie Leefmilieu van het Vlaams Parlement een hoorzitting over de stikstofproblematiek en de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS). Dit naar aanleiding van het arrest van de Raad voor Vergunningenbetwisting dat de wetenschappelijke onderbouwing van het huidige beoordelingskader en de gebruikte tools als te miniem beoordeelde. Het verklaarde de huidige PAS-kaders tevens zonder verordenende kracht.
Deze verordening zet de vergunningverlening in Vlaanderen op losse schroeven, zolang er geen definitieve PAS uitgewerkt en in wetgeving gegoten is. Anders dan in Nederland in 2018, is er echter geen vergunningenstop. Vergunningsdossiers moeten waarschijnlijk wel aangevuld worden met een passende beoordeling, zoals minister Zuhal Demir op 3 maart in het actuadebat in het Vlaams Parlement aangaf.
Peter Cabus van Departement Omgeving nuanceerde in de commissie met de opmerking dat de richtlijnen voor de lokale besturen nog in uitwerking zijn. Afwachten dus wat er uiteindelijk naar de lokale besturen zal gecommuniceerd worden en op welke manier de lopende dossiers dus zullen afgehandeld worden.
Enkele interessante punten uit de Commissie Leefmilieu op een rij:
Stagnering afbouw stikstof in landbouw
Uit de presentaties van de verschillende experten bleek inderdaad dat we het in Vlaanderen niet goed doen. In een recent rapport van het Europees Milieu Agentschap over de staat van de natuur in de Europese Unie, kleurt België volledig rood. Van de 93 Belgische habitats zijn er in Vlaanderen drie in een gunstige staat, drie in een matig ongunstige en 38 in een zeer ongunstige staat. De stikstofemissies, -concentraties en -deposities nemen wel af maar niet in die mate dat we de normen voor stikstof zullen halen. In de transportsector is er een duidelijke afname, hoofdzakelijk door de invoering van nieuwe technologie in het wagenpark. In de landbouwsector is er een stagnering vanaf ongeveer 2007. Peter Cabus legt de oorzaak daarvan bij de nutriëntenemissierechten met de uitbreiding mits mestverwerking, die in die periode in voege traden. Daarnaast is ook weidegang bij rundvee problematisch wanneer het om beheersing van emissies gaat.
V-PAS voldoet niet
Vito rekende in aanloop naar een definitieve PAS de bestaande scenario’s in detail na en kwam tot de conclusie dat zowel in het ‘business as usual-scenario’ (waarbij we dus niets doen) en in het voorgestelde PAS-scenario met inbegrip van de maatregelen in het luchtbeleidsplan, de stikstofwaarden dalen maar niet voldoende. De daling situeert zich daarenboven deels in het buitenland en zal dus niet eens onze eigen verdienste zijn.
Peter Cabus van het Departement Omgeving concludeerde dat de voorlopige PAS nooit een gunstige passende beoordeling zal krijgen en er dus ook geen plan-MER zal komen in dit scenario. Er zijn dus nieuwe scenario’s nodig. Men startte al in 2020 met de nieuwe berekeningen en de bijhorende maatregelen, die naar verluidt een mix moeten zijn van generieke maatregelen en gebiedsgerichte maatregelen. Hoe die maatregelen er dan zullen uitzien en of we naar een scenario zoals in Nederland gaan, met een snelheidsbeperking van 100 km/u en een afbouw van de veestapel, durfde niemand zeggen. De onderzoeken lopen nog, was het antwoord.
NOx-reductie op schema
Wat de reductie van NOx betreft, lijken de maatregelen voldoende om de doelstellingen uit het Vlaamse luchtbeleidsplan te halen. Maar voor ammoniak (NH3), bij uitstek het probleem voor de landbouwsector, zijn er bijkomende maatregelen nodig in de PAS. Vermits ammoniak sneller neerslaat dan NOx, zorgt deze emissie ook eerder voor een lokaal probleem in onze eigen Natura 2000-gebieden. Maurice Hoffmann van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek wees erop dat herstelmaatregelen in natuurgebieden pas zin hebben wanneer de oorzaak, de emissies en de depositie dus, wordt weggenomen.
Handhaving luchtwassers
In de Commissie werd de vraag gesteld of er ook handhaving voorzien wordt bij de uitwerking van de maatregelen. In het kader van het luchtbeleidsplan is die uitwerking volop bezig. Zo zullen er controles door VLM in de luchtwassers voorzien worden omdat men gemerkt heeft dat dit de afgelopen jaren onvoldoende gebeurd is.
Import stikstof
De landen/regio’s die ons het meest beïnvloeden qua stikstofimport zijn Nederland, Frankrijk en Wallonië. Vlaanderen exporteert echter substantieel meer emissies dan dat het importeert. Dat heeft te maken met het feit dat we op een kleine oppervlakte veel intensieve landbouw huisvesten, met gevolg een grote densiteit.
Impact subsectoren veehouderij
De verschillende subsectoren hebben volgende impact op de stikstofproblematiek:
- Varkenssector: 44 procent
- Rundvee: 42 procent
- Pluimvee: 12 procent
- Andere: 2 procent
Bron: naar Hilde De Wachter – 9 maart 2021
