Andreas Birch, een Deense dierenarts gespecialiseerd in varkensgezondheid, was dit najaar aanwezig op de Varkensproeverij, een event voor dierenartsen georganiseerd door farmaceutisch bedrijf HIPRA. Hij deelde daar onder andere zijn ervaringen en inzichten over diarree bij biggen. Een korte terugblik.
Drie golven van diarree
Diarree bij biggen komt vaak in duidelijke patronen voor. Birch onderscheidt drie ‘golven’:
- Vier dagen na het spenen
- Bij een voerwisseling
- Later in de vleesvarkensstal.
Uit onderzoek blijkt dat slechts 30 procent van de diarreegevallen direct verband houdt met een specifieke bacterie. De belangrijkste oorzaak is volgens Birch vaak managementgerelateerd: de instroom van jonge gelten verstoort de immunologische stabiliteit van de zeugenstapel. Dit wordt versterkt onder invloed van economische druk, die leidt tot jongere zeugenpopulaties met een verminderde weerstand.
Microbioom en immuniteit
Het microbioom (de darmflora) van biggen speelt een belangrijke rol in het voorkomen van verteringsproblemen. Als de darmflora in balans zijn, krijgen ziekteverwekkers minder kans. Het microbioom ontwikkelt zich razendsnel in de eerste levensdagen. De omgeving speelt daarbij een belangrijke rol. Biggen op stro ontwikkelen bijvoorbeeld een ander microbioom dan biggen op betonroosters, en dit verschil beïnvloedt hun weerstand op latere leeftijd.
De eerste immuniteit tegen diarree komt van de zeug via de biest en de melk, waarin vooral IgA-antilichamen bescherming bieden. Rond drie weken leeftijd neemt deze bescherming af, waardoor een kwetsbare periode ontstaat waarin diarree vaak optreedt. Birch benadrukt dat deze natuurlijke immuniteitsontwikkeling veel van de patronen verklaart die hij in de praktijk zag als het gaat om diarreeproblemen.
Management en omgeving
Hoe voorkom je dan diarree het best? Goed management is cruciaal, volgens Birch. Hij noemt enkele belangrijke factoren:
- Temperatuur: zeugen voelen zich comfortabel bij 15–20 graden Celsius, biggen hebben juist 25 graden Celsius of hoger nodig. Te lage temperaturen leiden tot onderkoeling en verminderde weerstand.
- Voeding van de zeug: voldoende energie, met de juiste verdeling van vetten en koolhydraten, is essentieel voor de melkproductie en de groei van de biggen.
- Zoogperiode: langere zoogperiodes versterken de weerstand van de biggen en verkleinen de kans op diarree.
- Vroege voeraanpassing: kleine hoeveelheden vast voer vóór het spenen helpen het spijsverteringsstelsel wennen en verminderen speendiarree.
- Praktisch management: observeren, controleren en reageren op gedrag, warmtebehoefte en stress is minstens zo belangrijk als medicatie.
Wat is beter: droogvoer of brijvoer?
Zowel droogvoer als brijvoer kunnen goede resultaten geven. Brijvoer vraagt echter wel om strikte hygiëne van voedertanks en leidingen. “Als je er rotzooi in stopt, krijg je rotzooi eruit,” stelt Birch. Goed beheerd brijvoer kan de energiebehoefte van zeugen en groei van biggen optimaal ondersteunen.
Antibioticagebruik en resistentie
Birch wijst op toenemende resistentie van bacteriën tegen antibiotica, waardoor het gebruik van antibiotica zorgvuldig moet worden afgestemd. Dankzij jarenlange gezamenlijke inspanningen binnen de sector, ziet de dierenarts het antibioticagebruik in Denemarken de laatste jaren dalen.
SPF en hygiëne
Birch ziet dat Nederlandse bedrijven vooroplopen als het gaat om hygiëne en SPF. In Denemarken worden vergelijkbare methodes toegepast, maar Birch benadrukt dat succes niet alleen afhankelijk is van technologie of voeding. “Het draait uiteindelijk om mensen. Zonder betrokken medewerkers werkt het niet,” aldus de dierenarts.
Samenspel van factoren
Birch benadrukt op het eind dat er niet één manier is om diarreeproblemen te voorkomen. Het is een samenspel van factoren. “Diarree bij biggen moet je niet zien als een mysterie: het begint bij goed management, gezonde huisvesting en optimale voeding, niet alleen bij medicijnen of techniek. Goede observatie, hygiëne, warmte, voeding en een lange zoogperiode vormen samen de basis voor gezonde, goed groeiende biggen”, besluit hij.
Tekst: Gerben Hofman
Beeld: beeldarchief Prosu BV
