Gezondheid en efficiëntie zijn prioriteiten op een varkensbedrijf. Wanneer de prestaties op een bedrijf ‘op schema’ liggen, is het dan wel verstandig om een goed ingeburgerd vaccinatieprogramma, dat de ziektes op het bedrijf stevig onder controle heeft, te veranderen? Varkenshouder David Owers zei “ja!”. Hij introduceerde op zijn bedrijf een nieuwe vaccinatiestrategie. Hiermee streeft hij naar het verminderen van arbeid, het verbeteren van de veiligheid, het reduceren van afval en het verhogen van de algehele efficiëntie van zijn bedrijf.
Het vaccinatieprogramma veranderen: goed idee of niet?
De meeste varkenshouders zouden, geleid door hun dierenarts, “nee” zeggen op de vraag of ze hun ‘goed draaiend wiel willen veranderen’. Het veranderen van een vaccinatieprogramma op een bedrijf waar alles naar behoren loopt is geen populaire actie. Echter levert technologisch onderzoek binnen de sector een aantal innovatieve producten, waarbij een veiligere, snellere en hygiënischere manier van vaccineren wordt verkregen. Dit moedigt meer en meer varkenshouders aan om hun gezondheidszorgstrategieën opnieuw te evalueren.
Het effectief bestrijden van ziekten blijft het allerbelangrijkste, maar varkenshouders willen meer dan alleen bescherming. Ze wensen tijdwinst, minimale verspilling en een eenvoudige manier van vaccineren. Het verbeteren van de efficiëntie is veelzijdig en gaat niet langer alleen over het verbeteren van de prestaties van varkens.
Proef op de som met vaccinatieprogramma
David Owers heeft een gesloten varkensbedrijf van 700 zeugen. Hij heeft zijn behandelingsprogramma voor de biggen (in het kader van Mycoplasma hyopneumoniae en PCV2) gewijzigd in een programma dat zijn bedrijf meer oplevert dan alleen gezondheidsvoordelen. Hij introduceerde de naaldloze vaccinatie met het injectietoestel Hipradermic® op zijn bedrijf en ging daarbij zijn biggenvaccinaties intradermaal toepassen. Er werd gestart met een proefgroep van 600 biggen om te zien hoe de nieuwe techniek presteerde ten opzichte van zijn bestaande vaccinatieprogramma.
Het personeel gaf aan dat ze niet echt een duidelijk verschil merkten in de gezondheidstoestand van de proefgroep: zowel de proefgroep als de groep met de oude strategie met de naald deden het goed. Maar, de dierverzorgers signaleerden wel een significante verandering in het gedrag van de biggen. De biggen van de proefgroep waren veel alerter en vertoonden niet het typisch lethargisch gedrag dat gewoonlijk wordt gezien na het vaccineren. Ze waren actief, stopten niet met eten en drinken en leken beter te gedijen in hun nieuwe omgeving na spenen. Ze konden ook bijna een week vroeger dan anders in de vleesvarkensstal opgelegd worden.
Minder pijn en stress met intradermale vaccinatie
Deze observaties moedigden het bedrijf aan om de stress die gepaard gaat met intramusculaire injecties nader te bekijken en te onderzoeken hoe dit de prestaties kan gaan beïnvloeden. Intradermale vaccinatie leek minder stressvol en pijnloos omdat biggen zich minder wegtrokken en niet krijsten wanneer ze werden gevaccineerd. De veehouder was ook van mening dat deze methode de nauwkeurigheid van de toediening verbeterde.
Dit omdat ze de Hipradermic® en de big niet tegelijkertijd hoefden vast te houden of iemand anders de big in bedwang hoefde te houden tijdens de vaccinatie. Het injectietoestel werd namelijk op de hokafscheiding gemonteerd via de bijgeleverde statieven waardoor het vaccineren een ‘handsfree’ werk werd voor één persoon.
Nieuwe drijfveer
“We waren de intradermale techniek reeds gewend omdat we bij onze zeugen al een paar jaar eerder gestart waren met vaccineren met de Hipradermic®,‘’ legt Owers uit. “Het toestel is heel licht en gemakkelijk te hanteren, dus we vaccineren alle zeugen ter plaatse in de kraamhokken en in de boxen, meestal terwijl ze aan het eten zijn. De zeugen merken er eigenlijk weinig van en ook het personeel vindt het prettig om niet met naalden te hoeven werken.“
De gezondheid van de zeugenstapel in dit bedrijf, dat werkt volgens een driewekensysteem, blijft zeer goed, met zeugen die momenteel 34,2 biggen per zeug per jaar spenen. Er werd voorafgaand aan de wijziging van vaccinatiestrategie geen routinemedicatie gebruikt en vanuit productie-economisch oogpunt was er weinig stimulans om dit te wijzigen.
“Onze ervaring met de Hipradermic® heeft ons perspectief veranderd”, voegt Owers eraan toe. “We hebben verbeteringen in de prestaties gezien en ook aanzienlijke veiligheidsvoordelen geboekt voor varkens en mens. Deze beslissing heeft ons laten zien dat we onze efficiëntie kunnen verbeteren zonder afbreuk te doen aan de gezondheidsstatus of productiviteit bij het inzetten van deze nieuwe technologie.”
Lagere sterfte en geen medicatie in water of voer
De 600 varkens in de proefgroep vertoonden een lagere sterfte en er werd op geen enkel moment medicatie in het voer of water gebruikt. Slechts één van de 600 varkens kreeg een antibioticabehandeling voor kreupelheid. In de periode van spenen tot slacht stierven er slechts drie varkens (0,5 procent sterfte), wat een duidelijke verbetering was ten opzichte van de resultaten, die voorheen zeer goed waren (1,5 à 2,2 procent).
“We zien verbeteringen in de prestaties en ook aanzienlijke veiligheidsvoordelen voor varkens en mensen”
“We wegen biggen niet bij het spenen en we hebben geen gegevens bijgehouden over de voeropname voor deze groep, dus we kunnen niet echt een verschil in prestaties op dat vlak valideren. Maar zowel ikzelf als het personeel zijn van mening dat deze varkens het beter deden dan normaal. Het feit dat we ze zes dagen eerder naar de vleesvarkensstal moesten verplaatsen, suggereert een betere groei, zeker in de vroege stadia,” geeft Owers aan.
Meer werkplezier en minder afval dankzij ander vaccinatieprogramma
Maar het zijn niet alleen de prestaties van varkens die hem overhaalden om over te stappen op intradermaal vaccineren. De werkefficiëntie, de motivatie en de veiligheid van het personeel, maar ook de wens om het gebruik van plastic te verminderen – wat mogelijk is wegens de lagere dosis per dier – zijn allemaal factoren geweest in het besluitvormingsproces.
De varkenshouder geeft aan dat hij de enorme werkdruk van zo’n groepsvaccinatie aanzienlijk kon reduceren en daarbij geen frustratie meer had rond het vervangen van gebogen en beschadigde naalden. De hoeveelheid afval, en dan hebben we het over de flesjes en naalden die worden gebruikt bij vaccinatie met de naald, was voorheen ook duidelijk groter. “Het verwijderen van dit medisch afval is dan ook weer een kost. Als je dat niet hoeft, betekent dit voor een varkensbedrijf als het onze een aanzienlijke besparing“, voegt Owers eraan toe.
Wenst u ook in het intradermale verhaal te stappen? Contacteer uw bedrijfsdierenarts!
Tekst en beeld: Thomas Vraeghe, varkensdierenarts bij HIPRA
