Op dinsdag 16 januari aan het begin van de avond kon landbouwminister Jo Brouns worden verwelkomd op het bedrijf op de proefboerderij van de Vlaamse Piétrain Fokkerij vzw in Neeroeteren, bij varkenshouder Steven Broekx.
De Vlaamse Piétrain Fokkerij vzw (VPF) is een coöperatie van Vlaamse fokkers van het Piétrain varken, een Belgisch varkensras met wereldwijde faam voor zijn uitzonderlijke bespiering en efficiënt voedergebruik. In Vlaanderen worden jaarlijks naar schatting meer dan vijf miljoen varkens gekweekt met een Piétrain-beer als vader.
Onderzoek naar de beste beer
In samenwerking met de onderzoeksgroep Huisdierengenetica aan de KU Leuven (onder leiding van professor Nadine Buys) wordt intensief onderzoek gedaan naar manieren om de selectie van de Piétrain verder te verbeteren. Op het bedrijf van Steven Broekx wordt aan nakomelingenonderzoek gedaan: nakomelingen van veelbelovende Piétrain vaders worden uitvoerig bestudeerd en opgevolgd doorheen hun leven. Door deze prestatiegegevens te combineren met afstamming (pedigree) en DNA informatie kan de genetische waarde van de Piétrain vaders nauwkeurig ingeschat worden.
Terwijl vroeger de nadruk bij de selectie lag op de typische productiekenmerken als groeisnelheid, karkaskwaliteit en voederefficiëntie, is de focus het voorbije decennia sterk veranderd naar selectie op een verbeterde weerbaarheid/gezondheid, gedrag en welzijn van varkens. Bovendien onderzoekt de Vlaamse Piétrain fokkerij de mogelijke impact van genetische selectie op de stikstofexcretie -en daaraangekoppeld emissie.
Warm welkom voor de minister
Tijdens het werkbezoek gaven diverse betrokkenen nadere toelichting over bovenstaande zaken aan de minister. Ondervoorzitter en Piétrain-fokker Neel Gorssen van VPF heette de minister welkom. “We zijn bijzonder blij om meneer de minister van landbouw, Jo Brouns, hier op onze selectiemesterij te mogen verwelkomen. Eerlijk is eerlijk, het gebeurt niet alle dagen. Maar het biedt ons de gelegenheid om onze werking, het nuttig gebruik van de ons toebedeelde overheidsgelden, onze dienstverlening en onze kennis die we algemeen gratis ter beschikking stellen aan de individuele varkenshouder en de sector concreet aan u toe te lichten”, sprak Gorssen de minister en de overige aanwezigen toe. Gorssen sprak tevens zijn dank uit aan beheerder Steven Broekx en de medewerkers van de mesterij , voor het vele deskundige werk dat zij afleveren en de ontvangst op het bedrijf.
Geschiedenis van de Piétrain
Gorssen vertelde over de historie van de Piétrain en sterke punten van het ras. “De meeste vleesvarkens in België hebben een Piétrain als vader. Het ras werd bijna honderd jaar geleden, in de jaren ‘30, voor het eerst gefokt in het Waals-Brabantse Piétrain, een dorpje vlakbij de taalgrens. Sindsdien wordt de Piétrain geroemd voor zijn vleeskwaliteit en zijn onnavolgbaar sterke punten op het vlak van voederefficiëntie en efficiëntie in de karkasversnijding. Hiermee onderscheidt niet alleen de Vlaamse varkenshouder, maar ook de rest van de Vlaamse varkensvleeskolom zich op de internationale markt. Niet voor niets zijn andere landen geïnteresseerd in Piétrain-fokmateriaal”, aldus Gorssen.
Genetische diversiteit
Gorssen ging ook nog in op de recente samenwerkingsovereenkomst met de Waalse zuster-organisatie Elevéo, die de fokkers van beide verenigingen opnieuw toelaat om van elkaars genetica gebruik te maken voor de eigen fokkerij. “Belangrijk om de genetische diversiteit binnen het ras op peil te houden”, vertelt hij.
Meerwaarde met de gehele keten
VPF stelt zich tot doel meerwaarde te creëren voor varkenshouders, maar ook voor schakels verderop in de keten. “Daarom zijn naast de Piétrainfokkers, ook de KI-centra, de slachthuizen en de landbouworganisaties vertegenwoordigd in het bestuur van VPF”, vertelt Gorssen.
Wordt Piétrain een bedreigd ras?
Doctoraatstudent Wim Gorssen vertelde over genetisch onderzoek van varkens door het centrum Huisdierengenetica van de KU Leuven. Hij vertelde dat de onderzoeksfocus in de jaren ’70 en ’80 vooral lag op productie. Gaandeweg kwam er echter verandering.
Tegenwoordig gaat veel meer aandacht uit naar zaken als kwaliteit, voedselveiligheid, gezondheid, milieuaspecten en beter gebruik van grondstoffen. De Piétrain past hier heel goed in. Er ligt echter een risico op de loer. Een recente studie van KU Leuven is een diversiteitsstudie van de Belgische Piétrain in België, Duitsland, Nederland, Frankrijk en de Verenigde Staten. Wim Gorssen ziet daarin een negatieve trend en waarschuwt dat er actie nodig is om te voorkomen dat België zijn laatste varkensras verliest en voor varkensgenetica volledig afhankelijk wordt van import.
Het huidig aantal actieve fokkers is met 19 nog niet alarmerend te noemen, maar de instroom van jonge fokkers is door de regelgeving op maat van reguliere mastodontbedrijven nagenoeg onmogelijk geworden. Het is namelijk zo dat het ras van bij z’n ontstaan ontwikkeld en veredeld werd als neventak bij mensen met beroepen als notarisklerk, frituuruitbater, verpleegster, postbodes en dergelijke. Tot op vandaag is dit een belangrijk fokkerspubliek datt de populatie mede in stand houdt, naast een aantal professionelere fokkers, die vaak een regulier varkensbedrijf of Kunstmatig Inseminatiecentrum naast de Piétrainfokkerij hebben.
Tekst: Gerben Hofman
Beeld: Twan Wiermans
