De crisis in de varkenssector zorgde voor veel stress en onzekerheid bij varkenshouders. Om de weerbaarheid van de varkenshouderij te verbeteren, sloegen Inagro, Boerenbond en DGZ de handen in elkaar. Meer dan twee jaar zetten ze via twee LEADER-projecten in op de mentale veerkracht van varkenshouders en de praktische implementatie van bioveiligheid op varkensbedrijven.
Ze gaven verschillende bedrijven individuele begeleiding, organiseerden infosessies rond diverse thema’s, maakten thematische protocollen met tips en creëerden een video en opleiding rond bioveiligheid. De resultaten van deze inspanningen worden enorm geapprecieerd en tonen aan dat deze ondersteuning essentieel is voor de varkenssector.
Varkenshouders zijn meer dan boeren, het zijn ondernemers. En net als elke ondernemer staan ze voor heel wat uitdagingen: voldoen aan een reeks plichten, onderworpen worden aan controles en nadenken over de toekomst van hun bedrijf. Dit gaat vaak gepaard met stress en onzekerheid. “De Westhoek en Midden-West-Vlaanderen zijn regio’s met heel wat varkensbedrijven. Wij voelden de nood om varkenshouders te ondersteunen in hun mentale weerbaarheid en de praktische implementatie van bioveiligheid. Want gezonde varkens maken het werk aangenamer en geven de varkenshouder meer rendement”, vertelt An Cools, adviseur varkenshouderij bij Inagro. In 2021 startte Inagro samen met DGZ en Boerenbond de Leader-projecten “Weerbaarheid in de Westhoek: van boer tot varken en terug” en “Weerbare boeren en varkens in Midden-West-Vlaanderen” op om de varkenshouderij te ondersteunen.
Van individuele begeleiding tot kennisuitwisseling in studieclubs
Tijdens de looptijd van de projecten kregen 14 varkensbedrijven in de Westhoek en 15 in Midden West-Vlaanderen individuele begeleiding. De adviezen, op maat van elk bedrijf, waren zeer divers. Van praktische tips om ziekteverspreiding op het bedrijf te voorkomen, tot het verbeteren van de waterkwaliteit en het aanpakken van een bepaalde ziekteproblematiek via aangepaste maatregelen. Door de aanhoudende crisis waren er meer vragen over een mogelijke heroriëntatie van varkensbedrijven. Bijvoorbeeld hoe je verandert van meerwekensysteem met afbouw van zeugen of hoe je een (gedeeltelijke) stopzetting best aanpakt.
Om de kennisuitwisseling tussen varkenshouders te stimuleren, organiseerden de projectpartners een aantal studieclubs. Varkenshouders analyseerden elkaars bioveiligheidsmaatregelen, ze bespraken de voor- en nadelen van eigen aanfok van gelten en dachten na hoe een goede quarantaineafdeling er moet uitzien. Dit leverde heel wat boeiende discussies en praktische tips op die overzichtelijk gebundeld staan in een reeks protocols. “In 15 thematische protocols visualiseren we hoe je de bioveiligheid kan optimaliseren en varkens gezond kunt houden. Reinigen en ontsmetten, correct vaccineren en efficiëntie zijn enkele voorbeelden”, vertelt Caroline Bonckaert, dierenarts bij DGZ. Varkenshouders kunnen ze digitaal bijhouden of printen en ophangen in de stal, het omkleedlokaal of hun bureau.
Werken aan bioveiligheid doe je samen
Ziekte -uitbraak op een varkensbedrijf kan veel schade aanrichten. Vaak denken varkenshouders dat de bezoeker het grootste risico is, maar onbewust verspreiden ze zelf vaak ziektes van de ene stal naar de andere. Om varkenshouders hiervan bewust te maken, maakten de partners een video. Via blacklight en poeder brengen ze de ziekteverspreiding bij drie dagelijkse handelingen in beeld. De video legt uit hoe je via een goed hygiëneprotocol bij deze taken ziekteverspreiding kan tegengaan.
Bekijk de video
Uiteraard moeten ook bezoekers zich aan bepaalde regels houden. Om te vermijden dat mensen zomaar het varkensbedrijf betreden, maakten de projectpartners gepersonaliseerde bedrijfsborden. Een ludiek toegangsbord met de contactgegevens van de varkenshouder en een duidelijke boodschap: “Bel eerst de varkenshouder op vooraleer je het bedrijf of de stallen betreedt”. Zo kan de varkenshouder persoonlijk correcte richtlijnen meegeven.
Leveranciers, adviseurs, techniekers, stagiairs of andere bezoekers die frequent varkensbedrijven bezoeken, zijn niet altijd voldoende op de hoogte hoe je ziekte-insleep kan voorkomen. Inagro, Boerenbond en DGZ maakten een geanimeerde opleiding die het belang van bioveiligheid uitlegt en nuttige, eenvoudige tips oplijst. De PowerPoint-opleiding is op aanvraag beschikbaar bij de projectpartners.
Workshops over efficiëntie, communicatie en je rechten als varkenshouder
In totaal namen meer dan 280 varkenshouders, dierenartsen en adviseurs deel aan één van de vele georganiseerde workshops. Naast de technische thema’s zoals innovatieve technieken om de gezondheid in de varkensstal op te volgen, kwamen ook minder klassieke thema’s aan bod zoals efficiëntie en planning.
Efficiëntie
Vaak denken varkenshouders dat extra maatregelen voor een betere bioveiligheid ook extra werk betekent. Via een oefening zochten we naar de meest efficiënte looplijnen op een varkensbedrijf. Hieruit volgden enorm veel bruikbare tips. De conclusie is vooral dat een goede planning, orde en netheid, het juiste materiaal en voorraad op de juiste plaats heel wat tijdswinst opleveren. Het helpt ook om ziekte-insleep te voorkomen en brengt bovendien meer rust in het hoofd van de varkenshouder.
Communicatie
Omdat je als gevolg van een goed toegepaste bioveiligheid je bedrijf afsluit voor de buitenwereld, lijdt dit vaak tot argwaan en een grote afstand tussen de varkenshouder en het brede publiek. Hoe je die afstand kan verkleinen via communicatie is uitgebreid toegelicht in de workshops rond communicatie. Via storytelling kan je de buitenwereld inkijk geven in een varkensbedrijf en zo op een positieve manier in interactie gaan met het brede publiek. De deelnemende varkenshouders kregen ook tips over omgaan met negatieve kritiek en facebookdiscussies.
Rechten
“De infosessies ‘Rechten en plichten bij controle’ waren met meer dan 150 deelnemers enorm populair”, vertelt Pieter-Jan Delbeke, consulent bij Boerenbond. “Naast het overlopen van wat wel en niet gecontroleerd kan worden door de verschillende controlerende instanties, leerden de deelnemers dat je niet alleen plichten, maar ook rechten hebt”, gaat Pieter-Jan verder. Zo heb je het recht om uitstel te vragen bij controle, kan je niet gedwongen worden om een verklaring te ondertekenen, en kan je tegen een mogelijke sanctie steeds bezwaar aantekenen.
Werken aan mentale weerbaarheid en rust in je hoofd
Tijdens de projectperiode werd duidelijk dat varkenshouders nood hebben aan ondersteuning bij meer mentale weerbaarheid. De varkenssector onderging een moeilijke periode dus zorgden de partners ervoor dat het onderwerp bespreekbaar werd. Zo’n 65 veehouders namen deel aan één van de zes infosessies “Rust in je Hoofd”. In kleine groepen praatten ze over veerkracht en mentale weerbaarheid, onder begeleiding van een psycholoog of psychotherapeut. Ze deelden tips over omgaan met stress en hoe je ook in moeilijke omstandigheden de rust in je hoofd kan bewaren. Het is duidelijk dat je er als varkenshouder niet alleen voor staat en dat het belangrijk is de angst of schaamte te overwinnen om over je mentale moeilijkheden te praten.
Intensief en niet altijd eenvoudig maar met veel resultaten
Na 2,5 intensieve projectjaren, met een heel gevarieerd aanbod aan workshops en infosessies zijn de projectpartners tevreden met de bereikte resultaten. Naast een breed aanbod aan informatie omtrent praktische implementatie van bioveiligheid op elk varkensbedrijf werden ook op het vlak van de weerbaarheid van de individuele varkenshouder heel wat stappen voorwaarts gezet.
Bron: Inagro
