Een beeld van ontstekingen die van binnenuit worden gevormd in het lichaam van pasgeboren biggen. Dit ontstaat niet door vuil of ziekteverwekkers, maar als reactie op stressfactoren, die tijdens de dracht kunnen worden overgedragen vanaf de zeug. Voor velen klinkt SINS als een ver van mijn bed show, maar uit onderzoek van Dierenartsenpraktijk Lintjeshof is gebleken dat het merendeel van de pasgeboren biggen symptomen van SINS vertoont. Met een grotere kans op weefselnecrose en zeer waarschijnlijk ook op problemen als staartbijten zal dit ziektebeeld de komende jaren wellicht een grotere rol zal gaan spelen. Lintjeshof deelt dan ook tips om op een praktische en gemakkelijke manier biggen te kunnen scoren op SINS.
SINS (Swine Inflammation and Necrosis Syndrome) is een aandoening waarbij verspreid in het lichaam ontstekingen ontstaan. Dit ontstaat door een darmverstoring bij de big zelf of, in het geval van pasgeboren biggen, zelfs al bij de dragende zeug. Hierbij worden stressfactoren gevormd, waardoor de darmcellen een beetje gaan lekken. De gifstoffen van bacteriën in de darmen, oftewel endotoxinen, verspreiden zich in het lichaam en worden tijdens de dracht overgedragen aan de biggen. Het afweersysteem reageert hierop en dit veroorzaakt (kleine) ontstekingshaarden. Aan de buitenkant is dit zichtbaar als roodheid, zwellingen, haarverlies en in een later stadium necrose, waarbij het weefsel afsterft. Met name de staart, oren, gezicht, speentjes en voetzolen worden aangetast. “Biggen met SINS zijn als het ware geherprogrammeerd. Het afweersysteem is gevoeliger geworden voor stress, waardoor sneller ontstekingshaarden ontstaan”, legt vertelt Karien Koenders, dierenarts bij Dierenartsenpraktijk Lintjeshof, uit.
SINS in Nederland
“Op dit moment blijft SINS nog relatief onder de oppervlakte. Veel varkenshouders kennen het niet en vinden het vreemd dat zo’n groot deel van de biggen een aandoening heeft, terwijl ze nog steeds goede dieren kunnen afleveren”, aldus Koenders. Om de stand van zaken in Nederland te achterhalen voerde Lintjeshof het eerste Nederlandse onderzoek naar SINS uit. Bijna 6.000 pasgeboren biggen van dertien doorsnee varkensbedrijven werden gescoord op symptomen van SINS. Deze data werd geanalyseerd en geïnterpreteerd in samenwerking met de universiteiten van Giessen en Utrecht. Hieruit bleek dat 64 procent van de onderzochte biggen in een bepaalde mate ontstekingsletsels vertoonde.
Hoe kan het dan dat zo’n groot deel van de Nederlandse biggen deze symptomen vertoont? Hiervoor ging de dierenartsenpraktijk op onderzoek uit naar de ontstaanswijze van SINS bij de dragende zeug. Het blijkt dat er verschillende factoren zijn die SINS kunnen veroorzaken. Een grote rol is toegewezen aan verminderde wateropname tijdens de dracht. Omdat er minder vocht beschikbaar is worden gifstoffen minder goed afgevoerd in het lijf. Dit hoopt zich op voor de volgende generatie biggen. “Eigenlijk houden nog weinig varkenshouders zich bezig met de wateropname van de zeugen, terwijl dit een belangrijke parameter is voor de welzijn van de zeug, dat geldt niet alleen voor SINS”, vertelt Thomas Wijnands, Farm Health Coach bij Lintjeshof en één van de schrijvers van de wetenschappelijke publicatie.
Een andere factor is de hardheid van de mest en de temperatuur van de zeug rond het werpen. “Een zeug dient zo comfortabel mogelijk te zijn rond het werpen en vaak is het zo dat het in de kraamhokken net iets te warm is voor de zeugen. Hierdoor krijgen de zeugen hittestress, waardoor lekkende darmen ontstaan en SINS wordt overgedragen aan de biggen”, aldus Wijnands. “Ook als je verder kijkt, werkt een stagnering tijdens het werpen door op de toestand van de biggen”, vult Koenders aan. “Hypoxie, oftewel zuurstoftekort, tijdens het werpen geeft een verhoogde kans op SINS. Een soepele overgang van dracht naar lactatie, in de vorm van huisvesting, maar ook de timing en manier van voerovergang, zijn van belang. Gelukkig houden steeds meer varkenshouders zich hiermee bezig.”
Scoren in de praktijk
Voor Lintjeshof is het doel van dit onderzoek om SINS concreet en meetbaar te maken, zodat metingen toepasbaar zijn in de dagelijkse praktijk. De symptomen van SINS bij pasgeboren biggen hebben een piek rond dag drie. Aangezien biggen op deze leeftijd toch al in de hand worden genomen, is dit een goed moment om de dieren tegelijkertijd te beoordelen op SINS. Biggen scoren op SINS vereist wel inzicht. “Wij liepen er in het begin van het onderzoek tegenaan dat het best moeilijk kan zijn om dieren te scoren op SINS, wanneer je niet goed weet waar je naar moet kijken. Vandaar dat we nu varkenshouders handvaten aanreiken om dit zelf te kunnen doen”, aldus Koenders.
Om varkenshouders op weg te helpen in het scoren van SINS heeft Lintjeshof een beoordelingssysteem met afbeeldingen opgesteld, waarin verschillende gradaties van SINS worden getoond. Ook organiseert de dierenartsenpraktijk trainingen in de stal. De informatie uit het scoren kan, in combinatie met kennis over de ontstaanswijze van het ziektebeeld, direct worden ingezet om managementaanpassingen op te volgen in de tijd. Denk hierbij aan algemene aanpassingen, zoals voldoende drinkpunten, ruimte bij de voerbakken, het aanbieden van hokverrijking en een goed stalklimaat. Ook is het mogelijk dat Lintjeshof op vaste momenten uitgebreide metingen uitvoert, waarna een rapportage wordt opgesteld voor de varkenshouder. “Je ziet vrij snel effect van aanpassingen”, aldus Wijnands. “Door ervoor te zorgen dat zeugen zich comfortabel voelen rond het werpen, gaat het aantal biggen met ontstekingsletsels omlaag. Het klinkt allemaal heel basaal, maar in de praktijk zien varkenshouders dat het allemaal wat soepeler gaat en beter loopt. Het afbiggen loopt vlotter.”
Op foto A is een goede staart zichbaar. De symptomen van SINS kunnen variëren van haarverlies (B), roodheid en zwelling (C), tot weefselafsterving (D). Lang niet alle biggen met SINS vertonen dermate ernstige aanstastingen.
Andere varkenshouders kiezen er bewust voor om hun strategie aan te passen op SINS. Eén van de klanten van Lintjeshof, die zijn eigen fokgelten maakt voor vervanging, kiest er bijvoorbeeld voor om biggen met SINS sowieso niet aan te houden. Een ander bedrijf noteert sinds de SINS-training de afwijkingen in een digitaal dier-identificatiesysteem.
Op deze manier leveren subtiele signalen aan de buitenkant van een pasgeboren big een schat aan informatie op over hoe het ervoor staat op een bedrijf. Op dag drie eens goed de biggen onder de loep nemen, luidt dan ook het advies van Lintjeshof.
SINS tot aan de slacht
Op latere leeftijd werken de symptomen van SINS ook door, zelfs tot aan de slacht. Om dit in kaart te brengen doet Dierenartsenpraktijk Lintjeshof als één van de partners mee aan het door de Europese Unie gefinancierde project Tailscan, waarin diverse Europese partners uit onder andere Italië, Spanje en Nederland deelnemen. Het team van Lintjeshof heeft in juni 2024 digitale oormerken aangebracht bij pasgeboren biggen van twee zeugenbedrijven. Op één week leeftijd, na het spenen en enkele weken na opleg in de vleesvarkenshouderij werden de dieren uitgebreid gescoord en werden bloedmonsters afgenomen. Vervolgens werden de dieren digitaal opgevolgd tot aan de slacht. Aangezien de onderzochte dieren worden ingezet voor Parmaham, zijn ze op negen maanden leeftijd naar de slacht gegaan. Hier scoorde de Tailscan-robot de staarten op lengte en het aantal letsels. Op deze manier wordt gezocht naar de link tussen de toestand van dieren op jonge leeftijd en staartproblemen op latere leeftijd.
Op dit moment worden de data van dit onderzoek verwerkt. Naar verwachting zullen deze resultaten veel informatie geven die ook in Nederland kan worden toegepast. Inmiddels staat de Tailscan-robot ook in Nederland bij Vion, tevens partner in dit Europese project. Lintjeshof zal opnieuw data werven bij biggen. Deze keer zullen de metingen worden uitgevoerd op twee biologische varkensbedrijven waar dieren met lange staarten worden gehouden en die reeds gebruik maken van digitale oormerken. Dit vindt plaats onder leiding van de varkensdierenartsen Karien Koenders en Esther Krooshoop, tevens welzijnscoach van Lintjeshof. Inmiddels zijn de eerste metingen uitgevoerd.
Het onderzoek is gepubliceert in het wetenschappelijke tijdschrift Animals. Het artikel heet Screening of Piglets for Signs of Inflammation and Necrosis as Early Life Indicators of Animal Health and Welfare Hazards.
By Karien Koenders-van Gog, Thomas Wijnands , Mirjam Lechner , Gerald Reiner and Johanna Fink-Gremmels
Tekst: Kim Sjoers
Beeld: Dierenartsenpraktijk Lintjeshof
Je hebt zojuist een artikel uit vakblad Varkensbedrijf gelezen
Wil je vaker én meer van zulke artikelen lezen?
Met een abonnement op vakblad Varkensbedrijf ontvang je het laatste nieuws. Iedere editie heeft een nieuw, toepasselijk thema wat aansluit op de huidige praktijk. De uitgebreide bedrijfsreportages geven daarnaast een goed beeld van de sector. In deze reportages maak je kennis met ervaringen, toekomstvisies, vakmanschap en management van mede-varkenshouders.
Shop hier direct een jaarabonnement op de website.
