Toppunt van duurzaamheid en kringloop is misschien wel de Belgische varkenshouder Peter van Lommel uit Meldert. Hij bouwde de afgelopen jaren zelf al zijn stallen en ook nog eens vrijwel alles met tweedehands materialen. Wat water betreft wil hij volledig offgrid en hij voert per jaar 36.000 liter geitenkaaswei aan zijn varkens. Maar hij wil ook zeker zijn technische resultaten verbeteren. Vandaar dat hij met KI werkt en momenteel twee zeugen heeft die respectievelijk 16 en 17 gespeende biggen wierpen.
Het bedrijf van de Belgische varkenshouder Peter van Lommel is idyllisch gelegen op een heuvel in het Belgische landschap. De boerderij heet dan ook Op de Venusberg. Omdat de ouders van Van Lommel allebei werkten in de jaren zeventig werd hij vooral opgevoed door zijn grootouders in Zelem. Die hadden daar een eenvoudig gemengd boerenbedrijf. “In de boomgaard van mijn grootouders stond een stalletje voor de zeugen. Als peuter zat ik vaak bij de varkens en vond dit erg leuk.
”Besloot varkensboer te worden”
Eenmaal ouder geworden, ging Van Lommel aan de Universiteit van Brussel scheikunde studeren en behaalde zijn master. Daarna werkte hij bij grote bedrijven en de (provinciale) Vlaamse overheid in allerlei functies. Op zijn 42e vroeg Van Lommel zich af of hij nog wel in loondienst wilde blijven. “Ik had een goede baan, maar ik nam ontslag en kocht hier in Meldert een ruïne met ruim drie hectare grond. Dat was in 2010. Ik besloot om varkensboer te worden, net als mijn grootouders.” In negen jaar tijd knapte Van Lommel samen met zijn vrouw Linda eigenhandig het woonhuis en de hoevewinkel van dertig vierkante meter op en bouwde ook al de oudere kraamstal. De nieuwe kraamstallen in het nieuwe gebouw zijn net klaar.
In 2019 kochten ze van varkensboer René Verachtert uit Geel vijf zeugen. “Mijn vrouw en ik besloten om varkensvlees te gaan produceren voor de korte keten, en dan liefst nog voor de eigen regio in een straal van twintig kilometer. Dus dan heb je ook een lage footprint.” De vijf zeugen van Verachtert werden in 2019 geïnsemineerd met sperma van het KI-centrum van de Vlaamse Piétrain Federatie. Die KI zit toevallig vlakbij het bedrijf van Van Lommel. De zeugen gaven zo’n 13 tot 14 gespeende biggen per zeug. Twee zeugen hield hij aan, omdat hij in totaal zeven goede zeugen wilden hebben. Met deze zeven zeugen produceert hij jaarlijks zo’n tweehonderd kwalitatief hoogwaardige vleesbiggen. Deze vleesbiggen worden afgemest door een vleesvarkenshouder in Montenaken, dat op een half uur rijden ligt. De vleesvarkens hebben daar ieder honderd vierkante meter weiland tot hun beschikking.
“Naar iets meer biggen per zeug”
Net als een gangbaar varkensbedrijf heeft familie Van Lommel alle diergroepen, behalve de vleesvarkens dan. De drachtige zeugen zitten bij hen in een grote heidehut en iedere drachtige zeug heeft maar liefst 250 vierkante meter weiland tot haar beschikking, inclusief modderpoel. De kraamzeugen met biggen hebben ieder duizend vierkante meter per zeug. De biggen worden op zeven weken gespeend. In ieder weiland staat een rond houten hutje met een dak van heideplaggen, ook uit de regio afkomstig. In het laatste kraamzeugenweiland zitten momenteel twee gelten die voor een nieuwe, hoogproductievere generatie zeugen moeten gaan zorgen. Van Lommel: “Mijn zeven zeugen geven momenteel gemiddeld zo’n 13 tot 14 gespeende biggen worp, dus 28 gespeende biggen per jaar. Maar ik wil toch wat hoger zitten met het aantal gespeende biggen per zeug/jaar. Vandaar dat ik onlangs twee gelten aangekocht heb met veel SUISAG, een Zwitsers ras, er in. Deze hebben bij hun eerste worp respectievelijk 16 en 17 gespeende biggen geworpen. Nog een voordeel van deze nieuwe zeugjes is dat ze betere moedereigenschappen hebben dan de huidige zeugen. En ze zijn wat socialer tegen mij.” Vervolgens lachend: “Mijn huidige zeugen hebben veel van het Engelse Yorkshire ras in zich en dat zijn toch echt hooligans.” De nieuwe zeugjes wil de Belgische varkenshouder nu insemineren met sperma van het KI-centrum van de Vlaamse Piétrain Fokkerij en daarmee verder fokken.
36.000 liter geitenkaaswei
Qua duurzaamheid en kringloop is de Belgische varkenshouder ook goed bezig. Zo is hij bezig met een constructie waardoor hij al het water van zijn nieuwe kraamstal op kan vangen. “Dit regenwater moet via de dakgoten en een pijp in mijn nieuwe regenwaterinfiltratiebak komen. Nadat het gezuiverd is, komt het water vervolgens in een wateropslag van maar liefst een half miljoen liter water onder de kraamstal. Zodoende kan ik wat water betreft op een gegeven moment offgrid functioneren, ook wat mijn woonhuis betreft.”
Daarnaast voert de varkenshouder al zijn varkens jaarlijks maar liefst 36.000 liter geitenkaaswei. “Dat vinden ze écht lekker, ze smullen er gewoon van.” Verder voert Van Lommel al sinds het begin van zijn bedrijf in 2019 droogvoer van De Heus Voeders uit Nederland. “Dat is een familiair bedrijf, dat spreekt mij aan, en ze nemen mij serieus. Kelly Verbiest van De Heus Voeders komt hier regelmatig aan en ze denkt erg goed met ons mee. De aankoop van de twee gelten met veel SUISAG-bloed was dus ook op advies van Kelly.” De drachtige en lacterende zeugen krijgen bij Van Lommel Vitaal Super, de kleinere biggen krijgen als extra naast de moedermelk Comfort 4 en de grotere biggen Top 9. Ook de vleesvarkens krijgen allemaal De Heus voer, namelijk Super 13 afmestmeel. Verder voert de vleesvarkenshouder aan de vleesvarkens nog bierdraf en groenteresten.
“Vleesassortiment supermarkt evenaren”
Familie Van Lommel verkoopt dus al het vlees van haar varkens rechtstreeks aan de klant. Het gaat daarbij om zo’n 18.000 kilogram varkensproducten per jaar van tweehonderd vleesvarkens die gemiddeld zo’n 94 kilogram product leveren. Iedere veertien dagen worden er in een kleine slachterij in Alken zo’n tien vleesvarkens geslacht van gemiddeld 125 kilogram. Van deze varkens wordt echt alles verwerkt tot producten naar wens van de klant. Van Lommel: “Dus naast het vlees verwerken wij ook alle andere delen. Wij maken dus bijvoorbeeld ook zure zeult, gebakken paté en witte en zwarte pens. Net als in Frankrijk maken wij van het varken een hele uitgebreide, exclusieve charcuterie.”
Van Lommel verkoopt zijn vlees via het Franse systeem van ‘Boeren en buren’. Dat betekent dat hij een vleesassortiment aanbiedt dat zo veel mogelijk het vleesassortiment van een supermarkt evenaart. Van Lommel: “In Maastricht heb je ook zo’n ‘Boeren en buren’ systeem, een boerenmarkt waarbij je als producenten dus zo veel mogelijk met elkaar uitwisselt, zodat je je klanten een assortiment kunt aanbieden vergelijkbaar met een supermarkt.” Om zijn vlees te verkopen organiseert familie Van Lommel steeds vaker rondleidingen op haar boerderij, waarbij ze tevens een proeverij houdt. De aanwezigen mogen dan alle producten van de familie proeven. “En onze klanten vertellen weer door hoe lekker onze varkensproducten zijn, dus mond-tot-mond reclame werkt erg goed.”
Op de voorgrond de groepshuisvesting drachtige zeugen. Daarachter zeven kraamzeugenweides met zeug/biggenhok. Elke is weide duizend vierkante meter groot.
Gunning wordt steeds meer
Volgens Van Lommel kan hij met zijn gezin prima van het huidige varkensbedrijf leven. “En dat zonder subsidies. Dat wil ik wel even benadrukken, veel gangbare boeren krijgen soms veel subsidies. Dat hebben wij niet nodig, omdat onze klanten een eerlijke prijs voor het product betalen.” Hij wil zijn levenswijze en manier van boeren ook overbrengen op de volgende generatie jonge Vlaamse boeren. Zo loopt momenteel de dochter van een West-Vlaamse varkenshouder bij hem stage. “Die wil het bedrijf van haar ouders op den duur omturnen naar het concept waar ik mee werk.” De Belgische varkenshouder, die ook regelmatig in Nederland is, merkt dat zowel in Nederland als in België de gunningsfactor van de maatschappij steeds groter wordt. “Ik merk dat burgers ons steeds meer een eerlijke prijs voor ons product gunnen, ook door alles wat zij de afgelopen jaren op TV hebben gezien.” Ook Van Lommel heeft met die regels te maken en hij pleit dan ook voor een aparte regeling in Vlaanderen voor (zeer) kleine varkensbedrijven die op een milieu-, maatschappij- en diervriendelijke manier produceren. Regelmatig krijgt hij politici op zijn bedrijf en ook de Vlaamse minister van Omgeving en Landbouw, Jo Brouns, is enige tijd geleden op bezoek geweest. Van Lommel: “Gelukkig heeft die zich geëngageerd om een aantal zaken wat kleinere bedrijven betreft, aan te passen.”
Tekst en beeld: Dick van Doorn
