De Achterhoekse varkenshouder René van Schijndel neemt sinds augustus 2022 deel aan het pilotproject ‘Varken stuurt zijn leefklimaat middels eigen gedrag’. Eind vorig jaar is dit eerste project afgerond en inmiddels loopt het tweede project al, ‘AI voor een gezonde krulstaart’. In dit project werken varkenshouders, Vion, Connecting Agri & Food, Vision Partners en de Universiteit van Utrecht met elkaar samen.
Varkenshouder René van Schijndel uit het Achterhoekse Aalten vertelt aan de kantinetafel dat hij het gezamenlijke akkerbouw- en varkensbedrijf samen met zijn broer Martin runt. In 1977 werd de eerste vleesvarkensstal voor vijfhonderd vleesvarkens gebouwd. Gaandeweg de jaren bouwden de ouders van Martin en René het bedrijf steeds verder uit. In 2014 namen René en zijn broer het over van hun ouders. Op dat moment hadden ze 3.000 vleesvarkens verdeeld over 4 stallen. En een akkerbouwtak van 120 hectare.
René houdt zich vooral met de varkenstak bezig, terwijl Martin het akkerbouwbedrijf bestiert. Wat de akkerbouwtak betreft verbouwt de familie consumptie- en zetmeelaardappelen, suikerbieten en granen. Zo’n tien hectare gerst wordt aan de eigen varkens gevoerd. Van Schijndel: “Het malen van de gerst gebeurt met een structuurmolen. Vervolgens wordt de gemalen gerst door het voer gemengd. Het aandeel gerst beslaat zo’n tien procent van het totale rantsoen van de vleesvarkens. Wij komen met tien hectare nog te kort, dus moeten ook nog gerst bijkopen.” De rest van het rantsoen bestaat uit varkensbrok en die komt van ForFarmers.
Via Vion dit project
Sinds begin 2022 neemt de familie deel aan het pilotproject ‘Varken stuurt zijn leefklimaat middels eigen gedrag’. Daarvoor werden in maart van dat jaar camera’s opgehangen in de stal. De camera’s en techniek in de stal zijn van het Duitse bedrijf VetVise, dat gespecialiseerd is in cameramonitoring in combinatie met AI. Van Schijndel: “Dat wij in 2022 met dit pilotproject zijn begonnen, komt omdat een buitendienstmedewerker van slachterij Vion ons in contact bracht met Connecting Agri & Food. Wij leveren namelijk aan het Beter voor Varken, Natuur & Boer concept van Vion en Albert Heijn. Samen met het vlees van nog zo’n honderd andere Nederlandse varkenshouderijen komt ons vlees in de schappen van de Albert Heijn te liggen met het Beter Leven 1 ster keurmerk.”
De camera’s van het pilotproject werden opgehangen in stal 2. Van Schijndel: “Reden dat wij voor deze stal kozen was heel simpel: we hebben daar het beste wifi-bereik.”
In stal 2 hangen bij een afdeling met 6 hokken met jonge vleesvarkens 6 camera’s. Dus 1 camera per hok. Ook hangen er sensoren die de temperatuur, luchtvochtigheid en het ammoniakgehalte meten. Ook de CO2 wordt gemeten. De data afkomstig van de klimaatsensoren en de slimme camera’s bieden de varkenshouder waardevolle inzichten en hebben zelfs al tot aanpassingen in de stal geleid. “In plaats van alleen tijdens controlerondes zicht op mijn dieren te hebben, hebben wij nu 24/7 inzicht in het gedrag van de varkens.”
‘Eerste project focus op gedrag’
In het pilotproject ‘Varken stuurt zijn leefklimaat middels eigen gedrag’ ging het, zoals de titel ook al aanduidt, vooral om het gedrag van het varken. Van Schijndel: “Dus er werd gekeken of ze vaak bij elkaar lagen of uit elkaar lagen. Of ze wel of niet actief waren en hoe vaak ze bijvoorbeeld naar de voerbak liepen. Het systeem beoordeelt of de dieren in een bepaalde positie zijn. In eerste instantie werden kleuren gebruikt om dieren individueel te beoordelen c.q. te identificeren. Uiteindelijk werd daar op een andere manier invulling aan gegeven door met warmtebeelden (heatmaps) te gaan werken. Je ziet daarbij echter geen temperaturen, maar in kleuren hoeveel procent van de tijd de dieren zich op een bepaalde plek begeven.” Aan de hand daarvan is te zien hoe de varkens lopen of liggen en ook daar zijn analyses op losgelaten.
Een van de dingen die op de camera’s te zien was en die uit de analyses naar voren kwam, was dat ze regelmatig dichtbij elkaar lagen. Van Schijndel: “Dus heb ik al in 2023 de voergang iets aangepast door een schotje te monteren. En ik heb het idee dat de ventilatie nu iets geleidelijker gaat c.q. de luchtsnelheid iets getemperd is.” Verder zag de varkenshouder op de beelden vooral een bevestiging van wat hij als varkensboer al weet. “Alleen zie je het nu op beeld en dat is wel mooi.” Eind 2024 werd dit eerste pilotproject afgerond.
Om de ventilatie te verbeteren, monteerde Van Schijndel schotjes in de voergang. Een analyse van de camerabeelden wees namelijk uit dat de varkens vaak dicht bij elkaar lagen.
Gezonde krulstaart
Dit voorjaar kwam Connecting Agri & Food met de vraag of Van Schijndel mee wilde doen aan een volgend project, ‘AI voor een gezonde krulstaart’ geheten. Van Schijndel besloot gelijk om mee te doen. Het project loopt sinds juni dit jaar. Ook dit project is medegefinancierd door de Europese Unie. Van Schijndel: “Het project streeft naar optimale gezondheidsomstandigheden in de stal, waardoor het risico van staartbijten wordt verminderd.” Digitalisering en praktijkkennis moeten zorgen voor innovatieve oplossingen. Met behulp van slimme sensoren en cameratechnologie worden gegevens verzameld over diergedrag, klimaat, licht, geluid en gezondheid. Ook de slachtresultaten worden bij dit onderzoek betrokken. Van Schijndel: “Al deze data wordt vervolgens geanalyseerd met behulp van AI, om zodoende risicofactoren voor staartbijten tijdig te signaleren. Op een gegeven moment zou er ook met een zogeheten dashboard gewerkt kunnen gaan worden. Het is dus de bedoeling dat het systeem mij erop kan attenderen, via een appje bijvoorbeeld, als het risico van staartbijten aanwezig zou zijn.”
‘Onruststokers eruit halen’
Er worden nu al jarenlang beelden verzameld en nog steeds is dat het geval. De beelden worden bekeken en geanalyseerd door medewerkers van Connecting Agri & Food en die kijken of er een structuur is te ontdekken, zodat de varkenshouder tijdig gewaarschuwd kan worden. In het project zal hierin ook samengewerkt gaan worden met studenten en onderzoekers van Universiteit Utrecht. Van Schijndel: “Wat al opgevallen is, is dat in sommige hokken meer onrust is dan in andere hokken. Wellicht moet ik in de ‘onrustige’ hokken meer afleidingsmateriaal ophangen of andere maatregelen nemen, zoals voeraanpassingen.” Ook gaat gekeken worden of er varkens tussen zitten die expliciet voor meer onrust zorgen. De onruststokers, zeg maar. Ook de kruising zou nog van invloed kunnen zijn op meer rust in de hokken. Nu is de kruising TN70 x Tempo. De biggen komen op 10 weken leeftijd aan en wegen dan zo’n 25 kilogram.
Tekst en beeld: Dick van Doorn
