Kreupelheid en klauwproblemen behoren tot de belangrijkste redenen voor vervroegde afvoer van zeugen. Een kortere levensduur is niet het enige probleem. Klauwproblemen zorgen ook voor verminderde voeropname, minder gespeende biggen en ze brengen de nodige behandelkosten met zich mee. Dit drukt zwaar op de bedrijfsresultaten.
Tijdens het Zinpro® Feet First® Seminar 2025 in het Duitse Münster en het Spaanse Castelldefels vertelden internationale deskundigen over het belang van gezonde klauwen en hoe een zeugenhouder hier invloed op kan uitoefenen.
Hoe een klauw in elkaar zit en groeit
Eén van de deskundigen die tijdens het seminar aan het woord kwam, was professor Christoph Mülling van de Universiteit Leipzig. Hij is dierenarts en klinisch anatoom en gespecialiseerd in klauwgezondheid. “De klauw van een varken is veel meer dan een harde buitenkant”, vertelt hij. “Het is een complex orgaan dat het dier ondersteunt en beschermt. Aan de buitenkant zit de harde hoornlaag, die continu wordt aangevuld door levende cellen in de onderliggende huidlaag. Die noemen we de epidermis. Onder deze hoornlaag bevinden zich belangrijke structuren zoals botten, gewrichten, pezen, banden, bloedvaten en zenuwen, allemaal beschermd door het hoorn. De klauw werkt als een soort schokdemper en gewrichtsbeschermer: hij verdeelt het gewicht van het dier gelijkmatig over de vloer en voorkomt dat interne weefsels beschadigen.”
De groei van een klauw is een continu proces. In de basale laag onder het hoorn worden nieuwe cellen aangemaakt. Deze cellen groeien omhoog en veranderen via een tussenvorm uiteindelijk in harde hoorncellen. Terwijl ze omhoog bewegen, sterven ze af en vormen zo de stevige buitenlaag van de klauw. Mineralen zoals calcium, zink en koper, evenals bioactieve stoffen zoals cytokines (zogenaamde boodschappers), spelen een belangrijke rol bij het vormen van sterk, veerkrachtig hoorn. Ook voeding, stofwisseling en de druk van het gewicht van het dier beïnvloeden hoe snel en hoe goed het hoorn groeit. “Een gezonde klauw is soepel maar stevig en kan jarenlang het gewicht van de zeug dragen zonder scheuren of pijn”, stelt Mülling. Hij vergelijkt de structuur van de klauw met een gemetselde muur. “Een gezonde structuur zorgt dat de klauw hard is, maar ook flexibel en moeilijk te scheuren.”
Hoe klauwproblemen ontstaan
Klauwproblemen ontstaan volgens Mülling vaak door een combinatie van factoren: belasting, ontstekingen, stofwisselingsproblemen of voedingsproblemen. “Als een klauw te lang of scheef groeit, verandert de drukverdeling tijdens het lopen. Dat kan leiden tot scheurtjes in de witte lijn, zool of wand”, geeft hij als voorbeeld. Ook harde vloeren, scherpe randen of glijpartijen op gladde vloeren veroorzaken schade. Deze fysieke belasting kan vervolgens ontstekingsreacties uitlokken in de diepere lagen van de klauw. Dit kan zelfs zonder bacteriële infectie. Dit noemen we een aseptische ontsteking. Wanneer de huidlaag eenmaal diep gescheurd is, kunnen bacteriën binnendringen en infectieuze ontstekingen veroorzaken.”
Voeding en stofwisseling beïnvloeden de kwaliteit van het hoorn. Tekorten aan mineralen of verstoringen in het metabolisme maken de hoorn broos of te zacht, waardoor scheuren en andere wondjes sneller ontstaan. Vaak werken deze factoren samen: een varken met zwak hoorn dat over harde vloeren loopt en te maken krijgt met stress of ontsteking, ontwikkelt veel sneller klauwproblemen. Het resultaat is pijn, verminderde beweging, lagere voeropname, minder levend geboren biggen en een hogere kans op vervroegde afvoer. “Daarom is het belangrijk om zowel voeding, huisvesting als klauwverzorging goed op elkaar af te stemmen om gezonde klauwen te behouden”, stelt Mülling.
Bekende klauwproblemen bij zeugen zijn: woekeringen en erosie van het balhoorn, hiel-zoolscheuren, witte lijn-defect, scheur in de klauwwand (horizontaal of verticaal), overgroeide teen, lange bijklauwtjes,
kroonrandontstekingen en huidverwondingen
SINS heeft ook invloed op klauwen
Sinds enkele jaren is er veel aandacht voor Swine Inflammation and Necrosis Syndrome (SINS). Dit is een syndroom waarbij varkens last krijgen van ontsteking en afsterven van weefsel. Vaak wordt hierbij gekeken naar staarten en oren, maar ook hielen, zolen en klauwwanden ondervinden schade door SINS, legt Mülling uit. Het hoorn wordt zwak, bros of slecht gevormd, waardoor scheuren, loslaten van hoorn en pijnlijke wonden ontstaan.
Tekst: Gerben Hofman
Beeld: Twan wiermans en beeldarchief prosu
